Państwowe Muzeum Etnograficzne
Temat przewodni pierwszej edycji Festiwalu Rymkiewiczowskiego to „Dziady, upiory, przodkowie”. To bezpośrednie nawiązanie do tradycji romantycznej, która – poddawana coraz to nowym interpretacjom – pozostaje nieustannie żywa. Wiodący w twórczości Jarosława Marka Rymkiewicza wątek śmierci i zwrot poety ku przeszłości zawiódł nas do kultury ludowej, w której – jak kiedyś Mickiewicz – dzisiaj my poszukujemy autentyczności, źródła, wreszcie prawdy o nas samych.
W natłoku kultury masowej i globalizacji, mechanicyzacji i hospitalizacji umierania, kiedy rytuał pożegnania zmarłych pozostaje zamknięty w jednym religijnym kanonie albo ulega zeświecczeniu, kultura ludowa jako jedyna zdaje się przechowywać zwyczaje przekazywane z pokolenia na pokolenie. I w drugą stronę: obrzędy związane ze śmiercią okazują się w niej najbardziej trwałe i pozostają ostatnim punktem zaczepienia w przeszłości i w lokalności. Podczas jednodniowej konferencji porozmawiamy o zwyczajach okołopogrzebowych, a także o sposobach żegnania i przyzywania zmarłych i związanych z tym wierzeniach w kulturze ludowej. Niekiedy wyprawa w przeszłość okaże się daleką wędrówką, a przodkowie będą przyzywani z odległej krainy – wyobrażonej – jak w przypadku próby odtworzenia wierzeń przedchrześcijańskich.
Chcemy przyjrzeć się temu, co w tradycyjnej obrzędowości związanej ze śmiercią jest nadal żywe. Co przenosi się ze wsi na grunt miejski? Jak tworzymy nowe rytuały? Jak odtwarzamy te, które uważamy za stare i najbardziej pierwotne? I do czego to wszystko jest nam potrzebne?
Do spotkania z żywymi i umarłymi zaprosiliśmy gości z naszych sąsiednich krajów: Białorusi, Litwy, Ukrainy. Praktycznym poszerzeniem konferencji będą spotkania warsztatowe o tym, jak radzić sobie w spotkaniu ze śmiercią, w sytuacjach głębokiej traumy, straty, żałoby. I o tym, czy są w zasobach tradycji i kultury polskiej narzędzia, które można wtedy skutecznie wykorzystać.
kuratorzy:
Izabela Michalska,
Remigiusz Mazur‑Hanaj
goście:
dr Łukasz Kozak,
dr hab. Piotr Grochowski, prof. UMK,
dr hab. Justyna Straczuk, prof. IFiS PAN,
dr Leszek Gardeła,
dr Grażyna Charytoniuk‑Michiej,
dr hab. Ewa Masłowska, prof. IS PAN,
doc. Irina Maziuk (Białoruś),
prof. Daiva Vyciniene (Litwa)
Wstęp wolny,
nie wymaga rejestracji.